Faydalı Bilgiler
Dağda Giyim
Dağda giyim çok dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur. Bu konuya özellikle şehirde kafa yormak, daha önceki tecrübelerden faydalanıp doğruları alışkanlık haline getirmek bizi karşılaşabileceğimiz birçok kötü olaydan koruyacaktır. Şehirde yapılan birçok şey gibi dağda giyim de şehirdekinden farklılık göstermektedir. Şehirde bize doğru gelen birçok şey dağda başımıza işler açabilmektedir. Bu nedenle dağda giyim konusunda oldukça titiz davranmak durumundayız.
Enerji Korunumu
Dağda enerjinizi korumanız çok önemlidir. Enerjimizi aldığımız besinlerden elde ederiz ve sırtımızda daha fazla yükle tırmanamadığımıza ya da yürüyemediğimize göre kısıtlı miktarda yiyeceğimiz vardır. Dolayısıyla da kısıtlı miktarda enerjimiz var demektir. Bu durumda enerjimizi daha verimli kullanabilmek için enerji korunumunu nasıl sağlarız sorusu gelir akla.
Dağda besinlerden elde ettiğimiz enerjiyi ısı kayıplarıyla gereksiz yere yitiririz. Isı vücuttan dört yolla kaybedilen soğuk maddelerle temas yolu ile, rüzgar ile (konveksiyon), terleme - soluma yolu ile, vücudun açıkta kalan yerlerinden ışıma ile.
Bu yollarla ısı (enerji) kaybının önüne geçebilmek için uygun şekilde giyinilir. Soğuk maddelere çıplak elle temastan kaçınmalıdır. Rüzgarlık konveksiyon ile ısı kaybını epey azaltır (yağmurluk altı ve üstü giyilebilir). Özellikle soğuk havalarda vücudumuzda açık bölgelerin mümkün olduğunca az olmasını sağlarız. (Bere takmak, eldiven giymek gibi.)
Terleme yoluyla ısı kaybetmemek için ısıyı koruyabilen fakat bu işlevine karşılık olabildiğince ince olan giyim malzemelerini kat kat giyiniriz. Başka bir deyişle Lahana tarzı giyiniriz. Terlemeye başladığımızda üzerimizden bir kat çıkarır, üşüdüğümüzde ise bir kat giyiniriz. Bu nedenle yürüyüş sırasında giyinmek ve soyunmaktan üşenmemelí. Bizim en önemli amacımız terlememek olduğuna göre çıkışa üşüyerek başlamalıyız. Yürümeye başladıktan biraz sonra ısındığınızı göreceksiniz. Molalarda üzerinize hemen bir şey alın ki eğer teriniz var ise soğumasın.
Tüm bunların ısı kayıplarını önlemesinin yanında hazırlanan sıcak sıvıların alımı, yitirilmiş enerjiyi telafi edecektir. Dağda günlük sıvı ihtiyacı 1.5 litreden 4.5 litreye kadar tırmanabilir. O halde bizim bir diğer görevimiz bol bol sıcak sıvı almaktır. (Dağcı içten ısınır.) Dikkat edilmesi gereken, alınan sıvı çok sıcak olduğunda vücut onu kullanılabilir bir sıcaklığa indirmek için ayrıca bir enerji harcamaktadır. Alınan çok soğuk sıvı da vücut içi denge gereği hemen böbreklerden dışarı atılır, yani vücut tarafından kullanılamaz. Bu durumda içeceğimiz sıvının sıcaklığı orta karar, 50 derece civarı olmalıdır.
Sıcak sıvılar besleyici özelliklere de sahip olmalıdırlar ve yürüyüş sırasında yanımızda bulundurulmaları da iyi olur Yatmadan (tuluma girmeden) önce içilecek iki bardak sıcak sıvı geceyi rahat geçirmenize üzerinize giyeceğiniz bir tulum kadar yardımcı olacaktır Çünkü almış olduğunuz enerji tulumumuza ısı yolu ile yayılacaktır.
Vücudumuzu giyim konusunda ayrı ayrı inceleyecek olursak:
Baş
Bere: Isının % 70"i baştan kaybedildiğinden soğuk veya rüzgarlı havalarda giyilir. Özellikle bu havalarda olası bir baş ağrısını önleyebilir. Yün veya polar olması kolay kuruyacağı ve sıcak tutacağı için tercih edilir. Baş ve boyunu aynı anda kapatabilen balaklava adlı bere daha iyi olabilir.
Geniş Kenarlı Şapka: Güneş altında yürürken güneşten korunmak için giyeriz. Özellikle güneşin etkisini fazlasıyla gösterdiği yaz etkinliklerinde ve uzun yürüyüşlerde unutulmamalıdır.
Güneş Gözlüğü ve Güneş Kremi: Gözleri ve cildi güneşin zararlı etkilerinden korumak için kullanılır. Yine yaz etkinlikleri ve uzun yürüyüşlerde önemli ve hatırlanması gereken eşyalardandır. Ayrıca çok aşırı rüzgar almayan karlı etkinliklerde de güneş gözlüğü kullanımı kar körlüğünden sakınmanın da en etkili yöntemlerinden biridir.
Boyun
Tülbent-yemeni: Boynun soğuk havalarda da sıcak kalmasını sağlar. Sıcak havalarda da teri emer. Yedekleriyle yaz kış her etkinliğe getirilmelidir. Dağa asla boğazlı kazak getirilmemelidir. Çünkü gerektiğinde boğaz kısmı çıkarılamaz, bu yüzden gereksiz terlemeden dolayı çok fazla ısı kaybederiz. Ayrıca rahatsızlıağ neden olur.
Gövde
Yağmurluk(Rüzgarlık): Belki de dağcılık için en hayati öneme sahip giysidir. Yağmuru ve rüzgarı kesmesi için kullanılır. Eğer çantaya konulacaksa çantanın en kolay ulaşılabilecek kısmına koyulmalıdır. Nefes alabilen ama suyu geçirmeyen GoreTex tarzı kumaşlar en idealidir.
Yün Fanila: En alt kat olarak giyilir. Hem sıcak tutar hem de terden veya dışarıdan ıslanıldığın da hemen kurur. Kışın önemi daha çok bilindiğinden pek unutulmaz ama özellikle yaz etkinliklerinde çok kullanılabileceği göz ardı edilmektedir. Yaz etkinliklerinde güneş battıktan sonra çok işe yaramaktadır.
Uzun Kollu Tişört: Kolların güneşten yanmasını ve ısı kaybını engeller.
Diğer Giyecekler: Yün gömlek, yün kazak veya polar mont, yün veya polar eldiven
Bacaklar
Yün içlik: Derinin üzerine giyilir. Çabuk kurur. Yün fanila ile aynı özelliktedir.
Pantolon: Kadife tercih sebebidir, çünkü sıcak tutar ve ıslanınca kolay kurur. Polar pantolon da aynı özelliği nedeniyle tercih edilebilir. ANCAK KESİNLİKLE KOT PANTOLON GİYİLMEMELİDİR. Pamuklu ürünler çok kolay ıslanır, ıslanınca yalıtmaz, hareketi kısıtlar ve çok zor kururlar.
Yağmurluk Altı: Bacakların ıslanmasını ve rüzgar almasını engeller.
Tozluk: Botun içine kar girmesini engeller. Zorda kalındığında koli bandı ve poşetten de yapılabilir.
Ayakkabı
Ayağımızı taş, yağmur, çamur, toz, toprak, kar, ayak burkulması gibi istenmeyen şeylerden korumak için boğazlı bir ayakkabı kullanmalıyız. Asker postalı ucuz ve göreceli olarak iyi bir tercihtir. Bu konuda yeterince bilinçlenmeden ve başkalarına danışmadan kesinlikle ayakkabı satın almayın.
Bir ayakkabıda istenilen özellikle rahat, az dikişli, dayanıklı, tabanı sert, fermuarsız, ayaktan bir numara kadar büyük olmasıdır. Bir numaralık fark ayağa giyilen çorap ile kapanır. çorap, ayak ve ayakkabı arasında yumuşak katman görevi görür.
Ayakkabınızın su geçirmesini engellemek için bir gece önceden üzerine pamuk ve saç kurutma makinesi ile vazelin sürün. Saç kurutma makinesi derinin ısınarak vazelini daha iyi emmesini sağlayacaktır.
Ayaklarınızın hassas yerlerini flasterlerseniz, ayak vurma sorunu da hallolmuş olur.
Yedekleriyle birlikte yün çorap getirilmelidir.
Ayakkabılarınız donmasın diye gece torbalamak üzere bir çöp torbası getirmeyi unutmamak gerekir. Ayrıca ayakkabıların gece torbalanması da asla unutulmamalıdır.
Bunların dışında;
Gereksiz giyimden kaçınılmalıdır. Bu fazla terlemeye dolayısıyla ısı kaybına yol açacaktır.
Dağcı kat kat giyinir. Böylece terlemeden yürüyebileceği katmanı kolayca belirlemiş olur.
Giysiler kan dolaşımını engelleyecek şekilde olmamalıdır. Çok bol olmaları da ısınızı dışarıya sızdırır ve ısınızın size dönmesi için gerekenden fazla hacim oluşturur.
Yürüyüşe üşünerek başlanmalıdır. Yürüyüş sırasında sizi terleteceğinden şüphelendiğiniz parçaları çıkartın. Kampta ise iyi giyinin.
Molalarda terinizi soğutmamak için hemen üzerinize bir şeyler giyin.
Her çıkıştan önce ıslanacak giysiler yerine kuru yedeklerini çantanıza koyun.
Her tür giysi seçimizde pamuklu olanlardan ziyade yün olanları tercih edin. Çünkü yün giyecekler kolay kurur nemi ve teri dışarı atar.
Giysilerinizi ıslatabilecek her türlü aktiviteden uzak durun (kar topu oynanması giysilerin poşetlenmeden getirilmesi, dışarıda unutulması vs.)
